به ابزار نواختن موسیقی “ساز” می‌گویند.

ساز وسیله‌ایی است برای بیان و اجرای موسیقی، به بیان دیگر ساز را می‌توان به عنوان هر مکانیسمی (به جز صدای انسان) که صدای موسیقایی ایجاد می‌کند، تعریف کرد.

تعداد و تنوع سازها در نقاط گوناگون جهان بسیار زیاد است. این سازها از نظر ساخت و رنگ صوتی با هم متفاوتند و برای شناختشان باید به گونه‌ایی آن‌ها را دسته‌بندی کرد.

بررسی و طبقه ‌بندی و شناخت سازها را “ساز شناسی” یا “ارگانولوژی” می‌نامند.

رایج‌ترین نوع دسته‌بندی سازهای کلاسیک بدین ترتیب است:

• سازهای زهی، کوردوفون (Chordophones یا زه صدا)
• سازهای بادی، آئروفون (Aerophones یا هوا صدا);
• سازهای کوبه‌ایی با پوست، ممبرانوفون (Membranophones یا پوست صدا);
• و سازهای کوبه‌ایی بدون پوست، ایدیوفون (Ideophones یا خود صدا).

یک قطعه استخوان سوراخ شده مربوط به دوره انسان نئاندرتال را قدیمی‌ترین ساز بادی کشف ‌شده می‌دانند.

احتمالاً قدیمی‌ترین وسیله تولید موسیقی صدای انسانی است. بعد از آن شاید انواع سازهای کوبه‌ای و پس از آن سازهای بادی قدمت بیشتری دارند. 

سازهای زهی نیز در فرهنگ‌‌های مختلف بشری به کار می‌‌رفته است. و در تماس‌های بین فرهنگ ‌ها انواع آن متحول شده است. بسیاری از این ‌گونه سازها در نقاط مختلف جهان دیده می‌‌شوند که در عین تفاوت جنبه‌های مشترک بسیاری دارند.

قدیمی‌ترین ساز زهی، سازی است ایرانی به نام تنبور.

فن تولید ساز به ‌ویژه پس از انقلاب صنعتی در اروپا پیشرفت بسیار کرد و انواع سازهای پیچیده و زیبا با توانایی صدا دهی عالی در اروپا تولید شده و می‌شود.

در قرن بیستم میلادی، ژاپن و اخیراً چین نیز سازهایی با کیفیت بسیار خوب تولید کرده‌اند.

همچنین پیشرفت فناوری الکترونیک عرصه وسیعی را برای سازهای الکترونیک باز کرد و به ویژه کاربرد رایانه در تولید موسیقی، نمای تازه‌ای از مفهوم ساز را در برابر موسیقی‌‌دانان گسترده ‌است.

منبع: مبانی موسیقی (نویسندگان: کیوان جعفری نژاد، سروین حزین)